Η Δύση χάνει την πίστη της στο μέλλον

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟΥ
Κάνετε αριστερό κλικ εδώ

Σχετικές αναρτήσεις

1. Διεθνής οικονομία: Προβλέψεις του 1998

2. Ελληνική οικονομία: Προβλέψεις του 2002 και του 2003

3.Η ύφεση της Φινλανδίας η τελική καταδίκη της Ευρώπης

4. Η Δύση χάνει την πίστη της στο μέλλον (2013)

5. Σκέψεις με αφορμή μια διακήρυξη αρχών μιας επιχείρησης (2010)

6. Απαιτήσεις επιχειρήσεων (2010)

7. Φωτογραφίες της δεκαετίας του 1920

Η Δύση χάνει την πίστη της στο μέλλον

Στο ήλεκτρονικό περιοδικό (newsletter) "Σοφοκλέους 10", δημοσιεύεται σήμερα 11 Δεκεμβρίοου 2013, ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον άρθρο με τον τίτλο "Η Δύση χάνει την πίστη της στο μέλλον" που το αναδημοσιεύουμε εδώ χωρίς αλλαγές. Ο αναγνώστης μπορεί βεβαίως να το διαβάσει και απ' ευθείας στις σελίδες του περιοδικού (http://www.sofokleous10.gr), όπου μπορεί να βρίσκει και άλλα επίκαιρα κάθε φορά δημοσιεύματα σχετικού περιεχομένου. Όσον αφορά τις αναρτήσεις στο δικό μας ιστολόγιο, βεβαιώνουμε ότι επιλέγονται και διαμορφώνονται πάντοτε με στόχο να είναι το περιεχόμενό τους επίκαιρο επί πολύ καιρό. 
Παρατίθεται ως προσθήκη (22 Νοεμβρίου 2015) και το άρθρο "Επανεξετάζοντας την παρακμή της Δύσης" , δημοσιευμένο στο ίδιο ηλεκτρονικό περιοδικό στις 18/ 11/ 2015

Και τώρα τα άρθρα

1. Η Δύση χάνει την πίστη της στο μέλλον (11 Δεκ. 2013)

Τι είναι αυτό που καθορίζει τη Δύση; Αμερικανοί και Ευρωπαίοι πολιτικοί αρέσκονται να μιλούν για αξίες και θεσμούς. Αλλά, για δισεκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο, το κρίσιμο σημείο είναι απλούστερο και πιο εύκολο να κατανοηθεί.

Η Δύση είναι το μέρος του πλανήτη όπου ακόμη και οι απλοί άνθρωποι ζουν άνετα. Αυτό είναι το όνειρο για το οποίο ρισκάρουν τη ζωή τους οι παράνομοι μετανάστες, προσπαθώντας να μπουν στην Ευρώπη ή στις ΗΠΑ.

Ωστόσο, ακόμη και αν το δέλεαρ της Δύσης παραμένει έντονο, ο ίδιος ο δυτικός κόσμος χάνει όλο και περισσότερο την πίστη του στο μέλλον. Την περασμένη εβδομάδα, ο Μπαράκ Ομπάμα έδωσε μία από τις πιο ζοφερές ομιλίες της προεδρίας του. Χρησιμοποιώντας αμείλικτους όρους, ο πρόεδρος των ΗΠΑ μίλησε για την αυξανόμενη ανισότητα και τη μείωση της κοινωνικής κινητικότητας που, σύμφωνα με αυτόν, «συνιστούν μία θεμελιώδη απειλή για το αμερικάνικο όνειρο, τον τρόπο ζωής μας και για το τι πρεσβεύουμε σε ολόκληρο τον κόσμο».

Μία δημοσκόπηση του Pew Research Center, η οποία διεξήχθη σε 39 χώρες έθεσε το εξής ερώτημα: «Θα είναι τα παιδιά στη χώρα σας σε καλύτερη θέση από ό,τι ήταν οι γονείς τους;» Η έρευνα έδειξε ότι μόλις το 33 τοις εκατό των Αμερικάνων πιστεύουν ότι τα παιδιά τους θα ζήσουν καλύτερα, ενώ το 62 τοις εκατό δήλωσαν ότι θα ζήσουν χειρότερα από τους γονείς. Οι Ευρωπαίοι ήταν ακόμη πιο απαισιόδοξοι. Μόλις το 28 τοις εκατό των Γερμανών, το 17 τοις εκατό των Βρετανών, το 14 τοις εκατό των Ιταλών και το 9 τοις εκατό των Γάλλων πιστεύουν ότι τα παιδιά τους θα είναι σε καλύτερη θέση από ό,τι οι προηγούμενες γενιές. Αυτή η δυτική απαισιοδοξία έρχεται σε έντονη αντίθεση με την αισιοδοξία στον αναπτυσσόμενο κόσμο: το 82 τοις εκατό των Κινέζων, το 59 τοις εκατό των Ινδών και το 65 τοις εκατό των Νιγηριανών πιστεύουν σε ένα μέλλον με μεγαλύτερη ευημερία.

Θα ήταν ωραίο να πιστεύουμε ότι η συζήτηση περί μείωσης του βιοτικού επιπέδου στη Δύση πρόκειται απλά για προπαγάνδα. Αλλά, δυστυχώς, οι αριθμοί επιβεβαιώνουν το ένστικτο του κόσμου. Σύμφωνα με τους ερευνητές στο Ινστιτούτο Brookings, οι μισθοί των ανδρών σε ηλικία εργασίας στις ΗΠΑ –προσαρμοσμένοι για τον πληθωρισμό- έχουν πέσει κατά 19 τοις εκατό από το 1970. Ο μέσος Αμερικάνος –που κάποτε αποτελούσε την επιτομή του αμερικανικού ονείρου- έχει υποχωρήσει, ακόμη και ενώ τα κέρδη για το κορυφαίο 5 τοις εκατό έχουν εκτοξευθεί στα ύψη. Ακόμη και οι συντηρητικοί πολιτικοί ανησυχούν. Ο γερουσιαστής Marco Rubio, υποψήφιος ρεπουμπλικάνος για προεδρικό διορισμό το 2016, επισημαίνει ότι οι γονείς του ήταν σε θέση «να φτάσουν στη μεσαία τάξη» από σχετικά ταπεινές θέσεις εργασίας, ως μπάρμαν και υπηρέτρια. Στις μέρες μας, παραδέχεται ο ίδιος, κάτι τέτοιο δεν είναι πλέον εφικτό.

Η αίσθηση της απογοήτευσης και της ανασφάλειας στην Ευρώπη είναι επίσης γειωμένη στην πραγματικότητα –ιδιαίτερα στη γνώση ότι οι παροχές κοινωνικής πρόνοιας και συνταξιοδότησης είναι πιθανό να είναι λιγότερο γενναιόδωρες στο μέλλον. Η πίεση για την ευημερία είναι περισσότερο έντονη στις χώρες που έχουν υποφέρει χειρότερα από την κρίση χρέους –μέρη όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία έχουν ζήσει πραγματικές περικοπές σε μισθούς και συντάξεις.

Αλλά το βιοτικό επίπεδο είναι ακόμη υπό πίεση και στις ευρωπαϊκές χώρες που τα έχουν πάει σχετικά καλά. Έρευνα των Financial Times έδειξε ότι οι Βρετανοί που γεννήθηκαν το 1985 είναι η πρώτη ηλικιακή ομάδα εδώ και 100 χρόνια που δεν βιώνει ανώτερο βιοτικό επίπεδο από αυτούς που γεννήθηκαν προ 10 ετών.

Ακόμη και στη Γερμανία, που συχνά επαινείται ως η πιο επιτυχημένη μεγάλη οικονομία στο δυτικό κόσμο, τα οφέλη του «Θαύματος της Μέρκελ» έχουν γίνει αισθητά κυρίως στο ανώτατο άκρο της μισθολογικής κλίμακας. Οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις που έθεσαν τη βάση για τη σημερινή άνθηση των εξαγωγών της Γερμανίας συμπεριλάμβαναν την συγκράτηση των μισθών σε χαμηλά επίπεδα, την περικοπή των κοινωνικών παροχών και την απασχόληση πολύ περισσότερων προσωρινών υπαλλήλων.

Υπάρχει σχέση μεταξύ της αύξησης της αισιοδοξίας στον αναπτυσσόμενο κόσμο και της αυξανόμενης απαισιοδοξίας στη δύση. Στην ομιλία του την περασμένη εβδομάδα, ο κ. Ομπάμα δήλωσε ότι «ξεκινώντας από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, άρχισε να διαλευκαίνεται το κοινωνικό συμβόλαιο». Ίσως να μην είναι τυχαίο ότι στα τέλη της δεκαετίας του 1970 άρχισε να ανοίγεται και η Κίνα.

Ακόμα και οι υπερασπιστές της παγκοσμιοποίησης αναγνωρίζουν συνήθως πλέον το γεγονός ότι η εμφάνιση ενός παγκόσμιου εργατικού δυναμικού έχει βοηθήσει να κρατηθούν οι μισθοί σε χαμηλά επίπεδα στη δύση. Ορισμένοι Ευρωπαίοι φίλοι μου ονειρεύονται ότι ο προστατευτισμός –ή ακόμα και ένας πόλεμος στην Ασία- θα μπορούσε να ξαναστείλει καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας πίσω προς τη Δύση. Αλλά στην πραγματικότητα, η παγκοσμιοποίηση φαίνεται απίθανο να αντιστραφεί, λαμβάνοντας υπόψη τις τεχνολογικές, οικονομικές και πολιτικές δυνάμεις που την πιέζουν προς τα εμπρός. Θα ήταν σίγουρα ηθικά αμφισβητήσιμο να επιχειρήσουμε να ενισχύσουμε τα δυτικά πρότυπα ζωής, υπονομεύοντας την οικονομική τάση που έχει διασώσει εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια στον αναπτυσσόμενο κόσμο.

Ακόμη και αν οι δυτικές χώρες έκλειναν τις αγορές τους, οι δυτικοί εργαζόμενοι –συμπεριλαμβανομένων των υπαλλήλων γραφείου- θα ανακάλυπταν ότι όλο και περισσότερες δουλειές μπορούν να γίνουν φθηνότερα από υπολογιστές ή ρομπότ. Πράγματι, η επέλαση των ρομπότ μπορεί σύντομα να αποτελέσει απειλή για τους εργαζομένους της γραμμής συναρμολόγησης στην Κίνα.

Αν συνεχιστεί η διάβρωση του βιοτικού επιπέδου, πώς θα αντιδράσουν οι ψηφοφόροι στη Δύση; Υπάρχουν ήδη σημάδια πολιτικής ριζοσπαστικοποίησης –με άνοδο της λαϊκιστικής δεξιάς τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, δεν υπάρχει καμία πραγματική ένδειξη ότι το Κόμμα του Τσαγιού στην Αμερική ή τα εθνικιστικά κινήματα στην Ευρώπη έχουν ρεαλιστικές πιθανότητες να κυβερνήσουν κάποιο μεγάλο έθνος. Η συναίνεση γύρω από την παγκοσμιοποίηση φαίνεται επίσης να παραμένει σταθερή. Πράγματι, αυτό το Σαββατοκύριακο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου έκανε από ό,τι φαίνεται ένα σημαντικό βήμα προς μία νέα παγκόσμια συμφωνία εμπορίου.

Αλλά, ενώ τα νέα πολιτικά κινήματα δεν είναι ακόμη αρκετά έτοιμα ώστε να συνθλίψουν τα καθιερωμένα κόμματα στη Δύση, τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα είναι αναγκασμένα να αντιδράσουν στο νέο οικονομικό κλίμα. Η αυξανόμενη ανισότητα αυξάνει τις πιέσεις για δικαιότερη κατανομή των φόρων και υψηλότερους κατώτατους μισθούς και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Μία ακόμη δεκαετία οικονομικής δυσπραγίας στη Δύση –ή, Θεός φυλάξοι, μία νέα οικονομική κρίση- είναι πιθανό να οδηγήσει στο να δούμε περισσότερες ριζοσπαστικές λύσεις και νέους πολιτικούς να έρχονται στο προσκήνιο.




Προσθήκη 22 Νοεμβρίου 2015

Στο ηλεκτρονικό περιοδικό oikonomia.gr δημοσιεύτηκε στις 18/11/2015 νέο άρθρο με τον τίτλο "Επανεξετάζοντας την παρακμή της Δύσης" στη διεύθυνση
http://www.sofokleous10.gr/top-story/356708-επανεξετάζοντας-την-παρακμή-της-δύσης
Λόγω της σχέσης του  με το κείμενο  του άρθρου "Η Δύση χάνει την πίστη της στο μέλλον" και του ενδιαφέροντος που παρουσιάζει, το αναδημοσιεύουμε εδώ.



2. Επανεξετάζοντας την παρακμή της Δύσης
18 Νοεμβρίου  2015


Η τρομοκρατική σφαγή στο Παρίσι έχει για μια ακόμη φορά οδηγήσει σε απότομη εκτόνωση των σύννεφων βροχής που συγκεντρώνονται πάνω από τον εικοστό πρώτο αιώνα, επισκιάζοντας τις φωτεινές προοπτικές για την Ευρώπη και τη Δύση που άνοιγε η πτώση του κομμουνισμού. Με δεδομένους τους κινδύνους που δείχνουν να μεγαλώνουν με τη μέρα, αξίζει να αναλογιστούμε τι μας περιμένει.

Παρ’ ότι η προφητείες είναι απατηλές, ένα συμφωνηθέν σημείο έναρξης θα πρέπει να είναι οι μειωμένες προσδοκίες. Όπως αναφέρει το Ινστιτούτο Κοινωνικής Έρευνας Ipsos MORI, «Η υπόθεση ενός αυτομάτως καλύτερου μέλλοντος για την επόμενη γενιά έχει εξαφανιστεί σε μεγάλο κομμάτι της Δύσης.»

Το 1918, ο Όσουαλντ Σπένγκλερ δημοσίευσε το βιβλίο «Η Παρακμή της Δύσης». Σήμερα η λέξη «παρακμή» αποτελεί ταμπού. Οι πολιτικοί μας την αποφεύγουν, προτιμώντας τις «προκλήσεις», ενώ οι οικονομολόγοι μας μιλούν για «κοσμική στασιμότητα». Η γλώσσα αλλάζει, όμως η πεποίθηση πως ο δυτικός πολιτισμός ζει με δανεικό χρόνο (και λεφτά) είναι ίδια.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Η επικρατούσα άποψη το βλέπει ως απλή αντίδραση στο στάσιμο βιοτικό επίπεδο. Ωστόσο, ένας πιο επιβλητικός λόγος, ο οποίος έχει εισχωρήσει στην επίγνωση του κόσμου, είναι η αποτυχία της Δύσης, μετά από την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, να θεσπίσει ένα ασφαλές διεθνές περιβάλλον για τη διαιώνιση των αξιών και του τρόπου ζωής της.

Το πιο έκτακτο παράδειγμα αυτής της αποτυχίας είναι το ξέσπασμα της ισλαμικής τρομοκρατίας. Από μόνη της, η τρομοκρατία δεν είναι ακριβώς μια υπαρξιακή απειλή. Αυτό που είναι καταστροφικό είναι η κατάρρευση των κρατικών δομών σε πολλές από τις χώρες από τις οποίες προέρχονται οι τρομοκράτες.

Ο ισλαμικός κόσμος εμπεριέχει 1,6 δισεκατομμύρια ανθρώπους, ή 23% του παγκόσμιου πληθυσμού. Πριν από εκατό χρόνια ήταν μία από τις πιο ειρηνικές θρησκείες του κόσμου, σήμερα είναι η πιο βίαια. Αυτό δεν είναι το «περιφερειακό» πρόβλημα που προέβλεψε ο Φράνσις Φουκουγιάμα στο μανιφέστο του «Το Τέλος της Ιστορίας» του 1989. Μέσω της μαζικής εισροής των προσφύγων, η χαοτική κατάσταση στη Μέση Ανατολή χτυπάει στην καρδιά της Ευρώπης.

Αυτή η κίνηση των ανθρώπων έχει ελάχιστη σχέση με την «σύγκρουση των πολιτισμών» που προέβλεψε ο Σάμιουελ Χάντινγκτον. Η πιο ανιαρή αλήθεια είναι πως ποτέ δεν υπήρξε σταθερός διάδοχος των αποθανόντων, της Οθωμανικής, της Βρετανικής και της Γαλλικής, αυτοκρατοριών που άλλοτε διατηρούσαν την ειρήνη στον ισλαμικό κόσμο. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό, αν και όχι εξ ολοκλήρου, στους ευρωπαίους αποικιοκράτες οι οποίοι, μέσα στην επιθανάτια αγωνία των δικών τους αυτοκρατοριών, δημιούργησαν τεχνητά κράτη που ωρίμαζαν για να διαλυθούν.

Οι αμερικανοί διάδοχοί τους τα έχουν πάει ελάχιστα καλύτερα. Στο τέλος της ταινίας «Charlie Wilson’s War», η οποία αφηγείται πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες έφτασαν να εξοπλίζουν τους Μουτζαχεντίν που μάχονταν τους σοβιετικούς στο Αφγανιστάν. Στο τέλος της ταινίας, καθώς οι ανατολίτες πελάτες της Αμερικής μεταμορφώνονται στους Ταλιμπάν, ο Γουίλσον, ο αμερικανός πολιτικός που τους παρείχε τα χρήματα, φέρεται να λέει «Πήραμε μια μεγάλη νίκη, όμως χαλάσαμε το παιχνίδι».

Αυτό το «χάλασμα» αποτελεί μια διαρκή συνέχεια καθ’ όλες τις αμερικανικές στρατιωτικές επεμβάσεις μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ. Οι ΗΠΑ αποστέλλουν καταιγιστικές δυνάμεις, είτε άμεσα είτε εξοπλίζοντας τις αντιμαχόμενες ομάδες, γκρεμίζουν τις δομές των τοπικών κυβερνήσεων, και στη συνέχεια αποσύρονται, αφήνοντας τη χώρα ερείπιο.

Είναι απίθανο η χάραξη πολιτικής των ΗΠΑ να αντικατοπτρίζει τη σύλληψη κάποιας ιδανικής άποψης για τον κόσμο, όπου η απομάκρυνση των δικτατόρων ισοδυναμεί με τη δημιουργία δημοκρατιών. Αντίθετα, η πίστη σε ιδανικά αποτελέσματα είναι ο απαραίτητος μύθος για να καλυφθεί η απροθυμία για χρήση ισχύος αρκετά επίμονα και έξυπνα ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Όσο στρατιωτικό εξοπλισμό κι αν κατέχει μια υπερδύναμη, η φθορά της επιθυμίας χρήσης της είναι το ίδιο με τη φθορά της αποτελεσματικής δύναμης. Μετά από ένα διάστημα, σταματά να εντυπωσιάζει.

Για αυτόν τον λόγο η νέο-συντηρητική πρόταση του Ρόμπερτ Κάγκαν του 2003 πως «οι αμερικανοί είναι από τον Άρη και οι ευρωπαίοι από την Αφροδίτη» παρείχε έναν τόσο παραπλανητικό οδηγό. Αναμφίβολα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ακολουθήσει πολύ περισσότερο τον πασιφιστικό δρόμο από τις ΗΠΑ. Είναι το αδύναμο νευρικό κέντρο ενός πλαδαρού ημι-κράτους, με σχεδόν ανυπεράσπιστα σύνορα, όπου η ανθρωπιστική ρητορική καλύπτει τη δειλία. Όμως η σποραδική, ασταθής και σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματική χρήση δυνάμεων της Αμερικής, ελάχιστα ανταποκρίνεται στην αρειανή ποιότητα.  

Η παρακμή της Δύσης αντιπαρατίθεται στην άνοδο της Ανατολής, με πιο αξιοσημείωτο παράδειγμα την Κίνα. (Είναι δύσκολο να καταλάβουμε εάν η Ρωσία είναι σε άνοδο ή σε πτώση, σε κάθε περίπτωση, είναι ανησυχητικό.) Η προσαρμογή μιας αναπτυσσόμενης δύναμης σε ένα υπό φθορά διεθνές σύστημα σπάνια έχει συμβεί με ειρηνικό τρόπο. Ίσως η ανώτερη πολιτική ικανότητα στη Δύση και στην Κίνα θα αποτρέψει έναν μεγάλο πόλεμο, όμως αυτό, σε ιστορικούς όρους, θα ήταν ένα μπόνους.

Η αυξανόμενη ευαισθησία της διεθνούς πολιτικής τάξης μειώνει τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας. Αυτή είναι η πιο αργή ανάκαμψη από μεγάλη ύφεση που έχει ποτέ καταγραφεί. Οι λόγοι για αυτό είναι περίπλοκοι, όμως μέρος της εξήγησης θα πρέπει να είναι η αδυναμία της αναπήδησης του διεθνούς εμπορίου. Στο παρελθόν, η επέκταση του εμπορίου υπήρξε η κύρια μηχανή ανάπτυξης του κόσμου. Όμως τώρα μένει πίσω σε σχέση με την ανάκαμψη της παραγωγής (που και η ίδια είναι μικρή), καθώς το είδος της παγκόσμιας πολιτικής τάξης που είναι ευνοϊκό για την παγκοσμιοποίηση είναι υπό εξαφάνιση.

Ένα σύμπτωμα αυτού ήταν η αποτυχία ύστερα από 14 χρόνια της ολοκλήρωσης του Γύρου της Ντόχα των εμπορικών διαπραγματεύσεων. Εμπορικές και νομισματικές συμφωνίες ακόμη πραγματοποιούνται, όμως όλο και περισσότερο παίρνουν τη μορφή τοπικών και διμερών συμφωνιών, και όχι πολυμερών διευθετήσεων, εξυπηρετώντας έτσι ευρύτερους γεωπολιτικούς στόχους. Η Υπερ-Ειρηνική Συνεργασία, υπό τις ΗΠΑ, για παράδειγμα, κινείται κατά της Κίνας, και ο Νέος Δρόμος του Μεταξιού της Κίνας αποτελεί αντίδραση στον αποκλεισμό της από τη Συνεργασία των 12 χωρών.

Ίσως αυτές οι τοπικές συμφωνίες να αποδειχθούν ως βήμα προς ευρύτερο, ελεύθερο εμπόριο. Όμως αυτό είναι μάλλον αμφίβολο. Ένας κόσμος χωρισμένος σε πολιτικές ενώσεις θα γίνει ένας κόσμος εμπορικών ενώσεων, που θα συντηρείται από την προστασία των εγχώριων προϊόντων και τη χειραγώγηση νομισμάτων.

Παρ’ όλα αυτά, παρ’ ότι οι εμπορικές σχέσεις γίνονται όλο και περισσότερο πολιτικοποιημένες, οι ηγέτες μας συνεχίζουν να μας καλούν να προετοιμαστούμε για να αντιμετωπίσουμε τις «προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης», και λίγοι αμφισβητούν τα πλεονεκτήματα της περικοπής κόστους μέσω αυτοματοποίησης. Και στις δύο περιπτώσεις, οι πολιτικοί προσπαθούν να επιβάλουν την προσαρμογή σε διστακτικούς πολιτισμούς που αποζητούν την ασφάλεια. Αυτή η στρατηγική δεν είναι μόνο απελπισμένη, είναι και απατηλή, καθώς φαίνεται προφανώς πως, εάν ο πλανήτης είναι να παραμείνει κατοικήσιμος, ο ανταγωνισμός για την οικονομική ανάπτυξη θα πρέπει να κάνει πίσω μπροστά στον ανταγωνισμό για την ποιότητα ζωής.

Εν ολίγοις, βρισκόμαστε μακριά από το να έχουμε αναπτύξει ένα αξιόπιστο σύνολο παραινέσεων και πολιτικών που θα μας καθοδηγήσει προς ένα ασφαλέστερο μέλλον. Δεν προκαλεί έκπληξη, κατά συνέπεια, το ότι οι δυτικοί πληθυσμοί κοιτάζουν μπροστά με ανησυχία.

Για την αντιγραφή
Ιωάννης Κουμερτάς (Περιηγητής)       koumertas@hotmail.com