Κάνετε αριστερό κλικ εδώ
Σχετικές αναρτήσεις
1. Ο Νικόλαος Ανδριώτης για τους αρχαίους Μακεδόνες και την αρχαία μακεδονική γλώσσα
2. Η γλώσσα της πλειονότητας στο κράτος των Σκοπίων
Άλλες αναρτήσεις με ιστορικό και γλωσσολογικό περιεχόμενο
Το αλφάβητο: Αλφάβητο, και αλφαβητική γραφή
Το αλφάβητο: Αλφάβητο, αλφαβητική γραφή και είδη γραφής
Το αλφάβητο: Οι γραφές οι πρόδρομες της αλφαβητικής
Το αλφάβητο: Οι γραφές οι πρόδρομες της αλφαβητικής
Η γλώσσα της πλειονότητας στο κράτος των Σκοπίων
Και αυτό το θέμα έχει αναπτυχθεί διεξοδικά από το Νικόλαο Ανδριώτη στο βιβλίο του "Το ομόσπονδο κράτος των Σκοπίων και η γλώσσα του" 1960. Το βιβλίο έχει μεταφρασθεί στα αγγλικά και στα γερμανικά και υπάρχει στη Μπενάκειο Βιβλιοθήκη. Εδώ γίνεται μια συνοπτική παρουσίαση του θέματος βασισμένη σχεδόν αποκλειστικά σε αυτό το βιβλίο.
Η γλώσσα της πλειονότητας στο κράτος των Σκοπίων ονομάζεται μακεδονική από εκείνους που τη μιλούν και από πολλούς ξένους. Έχουμε δει όμως ότι η γλώσσα των αρχαίων Μακεδόνων ήταν αρχαία ελληνική διάλεκτος όπως η ιωνική, η αιολική και η δωρική διάλεκτος, μάλιστα ιδιαίτερα συγγενής προς τη δωρική διάλεκτο. Αντιθέτως είναι καθολικά δεκτό ότι η λεγόμενη "μακεδονική" γλώσσα, η σημερινή γλώσσα της πλειονότητας των Σκοπιανών δηλαδή, προέρχεται από την παλαιότερη σλαβονική και ανήκει στον κλάδο των νότιων σλαβικών γλωσσών μαζί με τη σερβοκροατική, τη σλοβενική και τη βουλγαρική. Μάλιστα κατά την Μπριτάννικα είναι πολύ περισσότερο συγγενής με τη βουλγαρική (εγκυκλοπαίδεια Britannica 2007). Καμμιά σχέση δεν έχει επομένως με την αρχαία μακεδονική. Έχει δεχθεί βεβαίως ισχυρές επιδράσεις από τη νέα ελληνική αλλά κυρίως ή μόνο στο λεξιλόγιο, και αυτές οι επιδράσεις δεν αλλάζουν τη φυσιογνωμία μιας γλώσσας.
Το θέμα που παρουσιάζεται εδώ, είναι το πώς θα ήταν εύλογο να ονομάζεται η γλώσσα της πλειονότητας στο κράτος των Σκοπίων. Συμπληρωματικά εξετάζεται και το μέγεθος της επίδρασης της ελληνικής γλώσσας σε αυτό το γλωσσικό ιδίωμα και το πώς εξηγείται αυτή η επίδραση.
Σε σχέση με το πρώτο θέμα ο Νικόλαος Ανδριώτης παρατηρεί ότι
- Το σλαβικό ιδίωμα του κράτους των Σκοπίων γενεαλογικά ανήκει σε μια βουλγαρομακεδονική ενότητα και κατάγεται κατ' ευθείαν από ένα γλωσσικό ιδίωμα που μιλούσαν οι Σλάβοι τον 9o - 10o αιώνα στη βόρεια Μακεδονία. Σε αυτό το ιδίωμα είχαν μεταφράσει την Αγία Γραφή ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος.1
-Τα κοινά γνωρίσματά του με τη σερβική δεν είναι ούτε γενεαλογικά, ούτε παλαιά, αλλά οφείλονται σε όψιμη επίδραση που χρονολογείται από τότε που ο Στέφανος Δουσάν, ηγεμόνας της Σερβίας (1331-1355), έθεσε μεγάλο τμήμα της περιοχής της Μακεδονίας υπό σερβική διοίκηση, η οποία χρησιμοποιούσε τη σερβική γλώσσα και υπήγαγε την εκκλησία της περιοχής στη σερβική εκκλησία που χρησιμοποιούσε μια σερβίζουσα μορφή της παλαιάς σλαβονικής γλώσσας.
- Οι σλαβόφωνοι κάτοικοι του κράτους των Σκοπίων, ονόμαζαν τους εαυτούς τους Bugari. Το Bugari είναι η σερβική εκδοχή του Βούλγαροι. Και τη γλώσσα τους βουλγαρική την ονόμαζαν.
"Bulgarski Narodni Pensi" δηλαδή "Βουλγαρικά Δημοτικά Τραγούδια", είχαν ονομάσει οι αδελφοί Miladinov τη συλλογή τους τοπικών δημοτικών τραγουδιών που είχαν εκδώσει το 18612.Και στο "Μακεδονικό λεξικό", ένα γλωσσάριο του 16ου αιώνα με 300 σλαβικές λέξεις της περιοχής Καστοριάς γραμμένες με ελληνικά γράμματα και με ελληνική μετάφραση, Βούλγαροι αναφέρονται οι λεγόμενοι Μακεδόνες, και βουλγαρική αναφέρεται η διάλεκτος τους.
Η "μακεδονική τους" διαφέρει από τη βουλγαρική λιγότερο από όσο διαφέρουν σημερινές διάλεκτοι της ελληνικής από την κοινή νεοελληνική και δεν μπορεί να θεωρηθεί ιδιαίτερη γλώσσα. Μόνο διάλεκτος της βουλγαρικής μπορεί να θεωρηθεί.
-Εν πάσει περιπτώσει, οι σημερινοί σλαβόφωνοι κάτοικοι του κράτους των Σκοπίων, Σλάβοι είναι και ήρθαν στην περιοχή από τον 6ο αιώνα μ.Χ. και μετά. Τους όρους Μακεδόνες για τους κατοίκους της περιοχής και μακεδονική για τη γλώσσα τους, τους εισήγαγε η σερβική διοίκηση τον εικοστό αιώνα για να μπορέσει να κρατήσει για πάντα στην επικράτειά της ανθρώπους που ονόμαζαν τους εαυτούς τους Bugari, δηλαδή Βούλγαρους.
Θα ήταν όμως νοητό οι Σλάβοι που εγκαταστάθηκαν εκεί που ζούσαν άλλοτε οι αρχαίοι Σκύθες, να ονομασθούν Σκύθες; Γιατί θα πρέπει οι Σλάβοι που εγκαταστάθηκαν στη Μακεδονία να πάρουν το όνομα των αρχαίων κατοίκων της περιοχής; ερωτά ο καθηγητής Νικόλαος Ανδριώτης.
Να προσθέσω εδώ ότι το κράτος των Σκοπίων χρησιμοποίησε τους όρους Μακεδόνες, μακεδονική γλώσσα και Μακεδονία για να εγείρει αξιώσεις για την ελληνική Μακεδονία. Τις αξιώσεις του τις είχε περιλάβει σε διατάξεις του πρώτου συντάγματός του. Μετά όμως την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης (1994), να απαγορεύσει εξ αιτίας του θέματος αυτού τη χρησιμοποίηση του λιμανιού της Θεσσαλονίκης για εξυπηρέτηση αναγκών του κράτους των Σκοπίων, τα Σκόπια υποχρεώθηκαν να καταργήσουν τις σχετικές συνταγματικές διατάξεις, να αποσύρουν από την κυκλοφορία χαρτονόμισμά τους που εικόνιζε το λιμάνι της Θεσσαλονίκης και να αλλάξουν τη σημαία τους και να αλλάξουν το όνομά τους στον Ο.Η.Ε. Συμφώνησαν επίσης τα Σκόπια να αναζητηθεί από κοινού με την Ελλάδα κοινά αποδεκτή ονομασία για το κράτος τους. Αλλά ας επανέλθουμε στον Νικόλαο Ανδριώτη.
- Σλαβική είναι και η γλώσσα τους λέει, και ιδιαίτερα συγγενής με τη βουλγαρική. Εφ όσον σήμερα έχουν λόγους να μην ονομάζουν τη γλώσσα τους όπως την ονόμαζαν άλλοτε, δηλαδή βουλγαρική, θα μπορούσε ίσως η γλώσσα τους να ονομάζεται σλαβική της βόρειας Μακεδονίας. Δεν μπορεί να ονομάζεται μακεδονική, συνεχίζει.
Δεν θα μπορούσε να ονομασθεί ούτε σλαβομακεδονική, (δεν είναι κράμα μιας σλαβικής και μιας ανύπαρκτης "μακεδονικής γλώσσας" αντιλαμβάνομαι εγώ), όπως και η βουλγαρική δεν θα ήταν νοητό να ονομασθεί σλαβοθρακική, όπως και οι Βούλγαροι δεν θα ήταν νοητό να ονομασθούν Σλαβοθράκες, ΄προσθέτει.
Θέτει ένα ακόμη ερώτημα.
Η μακεδονική ήταν η γλώσσα των αρχαίων Μακεδόνων και ήταν γλώσσα ελληνική. Σήμερα στη βόρεια Μακεδονία μιλούν κυρίως μια σλαβική γλώσσα και στη νότια Μακεδονία ελληνικά, σχεδόν αποκλειστικά . Σήμερα ποια από τις δύο γλώσσες θα μπορούσε να ονομαστεί μακεδονική και γιατί; Καμμία είναι η απάντησή του, αν και η αρχαία μακεδονική ήταν ελληνική γλώσσα. Καμμία, γιατί ο όρος μακεδονική μόνο γεωγραφικός μπορεί να είναι και παραπέμπει σήμερα σε περιοχή που δεν έχει ούτε ενιαία γλώσσα όπως ήδη έχουμε αναφέρει, ούτε ομοιογενή εθνοτικά πληθυσμό. Στη βόρεια περιοχή της αρχαίας Μακεδονίας κατοικούν κυρίως παλαιοί και νέοι Σλάβοι που θεωρούν τους εαυτούς τους Σλάβους ενώ το νότιο τμήμα της αρχαίας Μακεδονίας κατοικείται σχεδόν αποκλειστικά από ανθρώπους που θεωρούν τους εαυτούς τους Έλληνες.
Και δεν υπάρχει εθνότητα Μακεδόνων, απογόνων τάχα των αρχαίων Μακεδόνων. Oι αρχαίοι Μακεδόνες ήταν άλλωστε ελληνικό (δωρικό) φύλλο και μιλούσαν μια ελληνική γλώσσα ενώ εκείνοι που διεκδικούν σήμερα μακεδονική εθνότητα είναι σλαβικό φύλο και μιλούν μια νότια σλαβική γλώσσα, προσθέτει.
Και δεν θα μπορούσε να γίνει λόγος για "μακεδονική γλώσσα" ούτε και στην υποθετική περίπτωση κατά την οποία η σλαβική βόρεια Μακεδονία και η ελληνική νότια Μακεδονία θα ενώνονταν σε ένα κράτος.Γιατί αυτό θα ήταν άτοπο, όπως θα ήταν άτοπο να γίνεται λόγος για "ελβετική γλώσσα"΄σε μια χώρα που μιλιούνται παράλληλα η γαλλική, η ιταλική και η γερμανική γλώσσα γράφει ο Νικόλαος Ανδριώτης.
Σε ότι αφορά το δεύτερο θέμα, την επίδραση της ελληνικής στη διαμόρφωση της γλώσσας της πλειονότητας του κράτους των Σκοπίων, ο καθηγητής μας επισημαίνει τα εξής:
Το μεγάλο πλήθος και το σημασιολογικό περιεχόμενο των ελληνικών λέξεων της γλώσσας αυτής παρέσυρε αρκετούς Έλληνες λόγιους να θεωρήσουν ότι πρόκειται για ελληνική διάλεκτο ανάμεικτη με σλαβικά στοιχεία. Δεν ήξεραν όμως ότι ο χαρακτήρας μιας γλώσσας δεν προσδιορίζεται από τις λέξεις της αλλά από τη γραμματική της.
Δεν πρόκειται μόνο για λέξεις που αποτελούν όρους διοικητικούς, δικαστικούς, στρατιωτικούς, εκκλησιαστικούς που ήταν φυσικό να πάρουν οι λαοί της Βαλκανικής από το κυρίαρχο βυζαντινό κράτος, όπως οι λέξεις
hartofilaks, panipersevast, sevastokrator, archierei, ikona, ikonostas, metanija, efcharistija, agiazmo, agripnija, ambon, anafora, , angel, apokalipsis, apostol, asketija, dijakonija, djavol, evangelije, evangelist, eres αίρεση, eksarhos, enurija, epitimion, epitrop, efimerija εφημέριος, efharistija ευχαριστία, kalimavka, kaluger, kandilonaft, kanon, kolas κόλαση, kolivo, lampada, lipsana, liturgija, aforismo, igoumen, martir, metoh μετόχι, miro, mitropolija, nathema, nimosino(μνημόσυνο), Panagija, pana(g)ir, paradis, paraklis παρεκκλήσι, parastas μνηνόσυνο, pater, pateritsa, polielej, petrahil, presviter, presvitera, prosvora, protosingel, profet, psalm, psalt, psaltir, psaltikija (ψαλτική), ravon αρραβών, savan, sarandar, sindilija, tartar, trapeza, trimir(τριήμερο), troni (θρονί, θρονος ), tropar, eretik, christianin, Ristos aneste! (Χριστός ανέστη), proskynisam, natemisam αναθεματίζω.
ούτε μόνο για λέξεις ελληνικές που έγιναν επιστημονικοί όροι ή λέξεις της παιδείας όπως
apopleksija, epilepsija, astma, politika, diplomatika, vilosof, filosofija, imarmena, skolija, milan (μελάνι), gramatik, didaskal, daskal, daskalitsa, dijeta, epopeia (εποποιΐα), igemon, ipsoma, ikonomija, ipostasi, istorija, kalamar, kontil, mager, magija, matima(μάθημα), moliv, monastir, , plaka (πλάκα γραφής), skolija, stratik, safi, tetradka (τετράδιο), fotografija,
αλλά πρόκειται και για λέξεις που εκφράζουν στοιχειώδεις έννοιες της καθημερινής ζωής. Πρόκειται για λέξεις όπως οι
aroma, avlija(αυλή), adamant, aktapod, angarija, andart,aspida, vjasani (βιάση), vrakozun, vris(βρύση), vroma, gargara, gnida(κόνιδα), gramota(γράμματα), dafina(δάφνη), dekara, dilav(διλάβι μασιά), dipla (δίπλα), disk, dodekada, drum(δρόμος), ergatin, eftinija, ehidna, zalis (ζάλη), zevgar, zilia, zograf, zunitsa, ilikija, ilinika, jagurida, kalam, kalamot(καλαμωτή), kalezba(κάλεσμα), kalek(καλός), kalimana (καλημάνα νονά), kalup, kamato, kamila, kamilar, kanestra, kapelija, kapsima(κάψιμο), karfija, karfitsa, katandija, katara, katizma(κάθισμα), kevalija, keramida, kerata, kimion(κίμινο), kiparis, kir, kirie, kira, klisura, klon (κλώνος), kokal, komat, kopan, korab(καράβι). korem(κορμός), kof(i)nid, kromid, kumbija(κουμπί), kutija, kutel, kutsulija, lad(λάδι), ladka(λαδικό), lakan(λεκάνη), lastar(βλαστάρι), lahana, lera, liva(λίβας), livada, (a)lisida, lit(λίθος) mavrada, magnit, magare (γομάρι, γάιδαρος),malamo, mandal, mandra, margarit, migdal, mirodija, mistrija, mramor(μάρμαρο), muzikija, mustak, muhla, niruja(νερό), ora kali, organ, orfana, ohtika(χτικιό), pagida, pagur, palivot(παλιοβόιδο), palikaro, paplama(πάπλωμα), papule(παπούλης), paramana, pendara, pepun(πεπόνι), petal, paranom(παρωνύμι), paratir(παραθύρι), patrida, peza ( από το παίζω = παιγχνίδι), pizma, pinakida, pinakota, piper, pira(πύρα ζέστη), pirg, (i)piret, piron(πηρούνι), pirostija, pisa, pihtija (πηχτή), plit(πλίθος), potir, pramatija, pramatar, pras(πράσο), prika, prikija, prekija, prion(i), progima(πρόγευμα), prokopija, proksinit, proskefal, raftaka, rema, rovit(ρεβύθι), sakuljka(σακκουλάκι), samar, saratse(σαράκι), svigar(σφουγγάρι), sidero, sinor(σύνορο), skara, skepar(σκεπάρνι), skilida, sklavje(σκλαβιά), skopos, skumrija (σκουμπρί), spolat(εις πολλά έτη), stafida, stihija(στοιχειό), stipsa(στίψη), sokarditska(εσωκάρδι γιλέκο), splina, stomah, stomna(στάμνα), strak ostrako, sulunar(σωληνάριο), susam, shedio, taistro, tajane tajani (τ' άη Γιάννη), taksidar(ταξιδιαρης), taksit(ταξίδι), talant, taros(θάρρος), temel(θεμέλιο), tef(θειάφι), tigan tigani, tiganitsa, times(θύμηση), tipkanie(από το τύπτω = χτύπημα), tiran, tiranija, tif(τύφος), trap(τράφος), trιntafil τριαντάφυλλο), trigos, tseresa (κεράσι), tsrkva(κυριακή), tsveklo (σέσκουλο), ulera (χολέρα), uma χώμα, falaka φάλαγγα, farmak φαρμάκι, fasul, fijala φιάλη, firida θυρίδα, fortoma, ftas από το φτάνω = ορισμένη ώρα, κατάλληλη στιγμή, ftis φθίση, fuska, hara, harak(i), harkoma, harta, hartija, hiliada, horjatin, horo oro χορός, hrizje χρήση, hunija χωνί, avtonom, anapodo, babakeren, eftin φτηνός, levter, liksur λειξάρης, ne-skoposen άσκοπος, pitimen επιθυμητός, spanio, stiro, harno χαρούμενος, xondrokefal, argasam εργάζομαι, argisam αργώ, aresam arisam αρέσω, vjasam βιάζομαι, vtasam φτάνω, vtesam φταίω, deksam δέχομαι, dipljam διπλώνω, dukimasam δοκιμάζω, eksigisam εξηγώ, ela, elate, zalisam zilosam ζηλεύω, zografisam, iksitasam εξετάζω, isihasam ησυχάζω, kalesam καλώ, kenosam κενώνω, kerdosam, kinisam, klotsam, laha se σου έλαχε, latipsa λάθεψα, lipsam λείπω, malamosam μαλαματώνω, martirisam μαρτυρώ, mirisam, molepsam μολύνω, mjasam μοιάζω, oriste, orse, papsam, parakamnuvam παρακάμνω, pataksam πατάσσω, pedepsam παιδεύω, pezam παίζω, pizmam πεισμώνω, plakosam, praksam, prikosam προικίζω, prokopsam, psovisam ψοφώ, skiasam σκιάζω φοβίζω, s-kitaksam κοιτάζω, s-lisam λύνω, stivasam στοιβάζω, streksam στρέγω συμφωνώ, taksam τάζω, tentosuvam τεντώνω, timisuvam τιμώ, tiposam, tihisa έτυχε απρόσ., trevlivam τραυλίζω, trigisam τρυγώ, ftasam (φτάνω), ftesam (φταίω), harizam, horatuvam χωρατεύω, agale αγάλι, nefela ανώφελα, tora, makar, kata- κάθε-, kata-den κάθε-μέρα, mu μου, anti- αντι-, antifasist, para- παρα-, ami αμμή, enu ενώ, mi μη, more, mori, vre, bre, kakohrononahi κακό χρόνο νάχει.
Ο δανεισμός τέτοιων λέξεων από την ελληνική γλώσσα μπορεί να εξηγηθεί μόνο από το ότι η βόρεια Μακεδονία από καθαρά ελληνόφωνη χώρα που ήταν μέχρι τον 5ο αιώνα μ.Χ., αφομοιώθηκε με πολύ αργό ρυθμό από τους Σλάβους που κατά κύματα και κατά καιρούς εισέδυαν εκεί μαζί με τις γυναίκες και τα παιδιά τους. Για το λόγο αυτό οι ελληνόφωνοι κάτοικοι της περιοχής πριν εκσλαβιστούν περνούσαν από ένα στάδιο διγλωσσίας κατά το οποίο μιλούσαν και τη δική τους την ελληνική και τη σλαβική των νέων κατοίκων και έτσι μπόρεσαν και πέρασαν και αυτοί ένα μεγάλο αριθμό λέξεων της παλιάς τους γλώσσας (της ελληνικής), στην καινούργια τους γλώσσα που αποτελεί πλέον τη γλώσσα της πλειονότητας στο κράτος των Σκοπίων, καταλήγει για το ζήτημα αυτό ο Νικόλαος Ανδριώτης.
Ο καθηγητής αναφέρει περαιτέρω ότι εκτός από αυτές τις λέξεις έχουν εισχωρήσει στο γλωσσικό ιδίωμα των Σκοπίων και πλήθος επιστημονικών όρων της αρχαίας ελληνικής δανεισμένοι από γλώσσες της Δυτικής Ευρώπης. Αυτές όμως δεν τις παρέλαβε ο λαός, αλλά οι λόγιοι συγγραφείς και αυτές δεν έχουν καμμιά σχέση με άμεση επίδραση της ελληνικής γλώσσας και για αυτό δεν τις αναφέρει. Οι λέξεις αυτές έχουν τα σύμφωνα της μορφής που είχαν πάρει οι λέξεις στις γλώσσες των χωρών της Δυτικής Ευρώπης.
Πέραν αυτών έχουν εισχωρήσει στη γλώσσα των Σκοπίων από ξένες γλώσσες και λαϊκές λέξεις ελληνικής καταγωγής. Δεν είναι πολλές και τις δανείστηκαν κυρίως από την τουρκική γλώσσα. Αλλά δανείστηκαν από την ελληνική γλώσσα πολύ περισσότερες ελληνοποιημένες λέξεις ξενικής καταγωγής, κυρίως λατινικής και ιταλικής
Σημειώσεις
1. Το γλωσσικό αυτό ιδίωμα είναι διακριτό από τις άλλες νότιες σλαβικές γλώσσες συμπεριλαμβανομένης και της βουλγαρικής, είναι όμως ιδιαιτέρως συγγενές με τη βουλγαρική τόσο που θα ήταν εύλογο να θεωρηθεί διάλεκτός της. Φυσικά καμία σχέση δεν έχει με την αρχαία μακεδονική γλώσσα η οποία ήταν ελληνική διάλεκτος περισσότερο συγγενής με τη δωρική διάλεκτο.
2. Οι
αδελφοί Μιλαντίνωφ θεωρούνται ως
πρωτεργάτες της «μακεδονικής» φιλολογίας στο κράτος των Σκοπίων. Τα έργα
τους ωστόσο δεν εκδίδονταν επειδή χρησιμοποιείτο
στα κείμενα και στον τίτλο των έργων
τους το επίθετο “βουλγαρικά” (Βulgarski
).
Πρόσφατα όμως (2011), εκδόθηκε στα Σκόπια
φωτοτυπημένο από το πρωτότυπο, το έργο
τους "Bulgarski Narodni Pensi" δηλαδή "Βουλγαρικά
Δημοτικά Τραγούδια”. Αλλά αν και το έργο εκδόθηκε ως φωτοτυπημένο από το πρωτότυπο, ο τίτλος του έργου έχει τροποποιηθεί και έχει γίνει "Narodni Pensi", δηλαδή “Δημοτικά
Τραγούδια”.
Ιωάννης Κουμερτάς (Περιηγητής)
Προσθήκη σχολίου αναγνώστη 24 Ιουλίου 2018
Ο κ. Δημήτρης Πεντζίκης μου έστειλε το κείμενο σχολίου του που αφορά αυτήν εδώ την ανάρτηση, που λόγω του μεγέθους του δεν κατέστη δυνατό να καταχωρηθεί ως σχόλιο, με την παράκληση αν το βρίσκω ενδιαφέρον και χρήσιμο να βρω κάποιο τρόπο να το παρουσιάσω. Βρήκα το σχόλιο του κ.Πεντζίκη τουλάχιστον ενδιαφέρον και το παραθέτω εδώ αυτούσιο, όχι ως παράθεση δικών μου απόψεων αλλά ως σχόλιο τρίτου. Και τώρα το σχόλιο.
Μερικές επισημάνσεις
I. Από το 1960 ο καθηγητής Νικόλαος Ανδριώτης είχε δείξει:
Ι.1. Ότι το ομόσπονδο τότε και αυτόνομο σήμερα κράτος των Σκοπίων θα μπορούσε να ονομασθεί Βόρεια Μακεδονία.
Tο “επιχείρημα” ότι σήμερα δεν έχει πλέον σημασία να συζητάμε το όνομα αφού όλες οι χώρες είχαν αναγνωρίσει τα Σκόπια με το συνταγματικό τους όνομα (Μακεδονία), είναι ψευτοεπιχείρημα γιατί όλες οι χώρες και όλοι οι οργανισμοί θα αναγνωρίσουν τα Σκόπια με το νέο συνταγματικό τους όνομα όποιο και να είναι αυτό. Και στους διεθνείς οργανισμούς (Ευρωπαϊκή Ενωση , ΝΑΤΟ. Ο.Η.Ε.) δεν αναγνωρίζεται πλέον με το όνομα Μακεδονία αλλά με το όνομα Πρώην Γιουγκοσλαυική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Και οι διεθνείς οργανισμοί περιμένουν το νέο όνομα στο οποίο θα συμφωνήσουν η Ελλάδα και τα Σκόπια.
Ι.2. Ότι η γλώσσα αυτού του κράτους δεν θα μπορούσε να ονομασθεί μακεδονική γλώσσα. Μόνο σλαβική της Βόρειας Μακεδονίας θα μπορούσε να ονομασθεί, αναφέρει.
Το βορειομακεδονική γλώσσα με την προσθήκη ότι πρόκειται για γλώσσα που ανήκει στην οικογένεια των νότιων σλαβικών γλωσσών θα μπορούσε να θεωρηθεί σχεδόν ισοδύναμο. Σημαντική νομίζω όμως ότι είναι και η διευκρίνιση που δεν έγινε, ότι η γλώσσα των αρχαίων Μακεδόνων ήταν διάλεκτος της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και ότι οι αρχαίοι Μακεδόνες ήταν φύλο ελληνικό.
Ι.3. Ότι οι σημερινοί κάτοικοι της βόρειας Μακεδονίας είναι (κατά την πλειονότητά τους) απόγονοι Σλάβων που ήρθαν στην περιοχή μετά το 500 μ.Χ. και μόνο ως Σλάβοι της βόρειας Μακεδονίας θα μπορούσε να ονομασθούν. Φυσικά το Βορειομακεδόνες με τις απαραίτητες διευκρινίσεις θα ήταν ισοδύναμο.
Ο Έλληνας υπουργός των εξωτερικών μιλώντας για τους κατοίκους του κράτους των Σκοπίων τους αποκάλεσε Βορειομακεδόνες. Στη συμφωνία όμως αναφέρονται Μακεδόνες. Μπορούμε να θεωρούμε βέβαιο ότι παρά την συμφωνία, κανείς Έλληνας πολιτικός δεν θα τους αποκαλέσει ποτέ Μακεδόνες.
II. Με την ενδιάμεση συμφωνία του 1995 οι Σκοπιανοί είχαν δεχθεί να αλλάξει το όνομά τους στον ΟΗΕ από της κυρώσεως της ενδιάμεσης συμφωνίας με το προσωρινό όνομα Π.Γ.Δ. της Μακεδονίας και αυτό έγινε. Είχαν δεχθεί ακόμη να αναζητηθεί για το μέλλον από κοινού με την Ελλάδα κοινά αποδεκτό όνομα για το κράτος τους. Και η συμφωνία αυτή είχε γίνει αποδεκτή και από τη διεθνή κοινότητα. Είχε επομένως αναγνωρισθεί ότι οι Έλληνες είχαν λόγο επί του ονόματος του κράτους των Σκοπίων. Και από αυτήν τη συμφωνία αντλούσε το δικαίωμα η ελληνική κυβέρνηση να συζητά με τους Σκοπιανούς το ποιο θα είναι το όνομα του κράτους τους. Και αφού οι Έλληνες είχαν λόγο για αυτό το θέμα, είχαν και το δικαίωμα να αποφασίσουν για αυτό το θέμα και με δημοψήφισμα. Η κυβέρνηση όμως θεώρησε ότι θα ήταν δύσκολο να φθάσει σε συμφωνία με δημοψήφισμα.
ΙΙΙ. Στην ενδιάμεση συμφωνία δεν γινόταν ιδιαίτερος λόγος για την ονομασία της ιθαγένειας και της γλώσσας των Σκοπιανών γιατί εθεωρείτο ότι αυτά καθορίζονται από το όνομα της χώρας. Για παράδειγμα, αν Βόρεια Μακεδονία θα ήταν το όνομα της χώρας, τότε βορειομακεδονική θα ήταν η ιθαγένεια και βορειομακεδονική θα ήταν και η γλώσσα των κατοίκων του κράτους. Το να είναι Βόρεια Μακεδονία το όνομα της χώρας Βόρεια Μακεδονία αλλά Μακεδονική η ιθαγένεια και Μακεδονική η γλώσσα είναι εφεύρημα που μειώνει τη σημασία του ονόματος και δίνει αρκετές διεξόδους για την ανάπτυξη αλυτρωτισμού στη γείτονα χώρα.
ΙV. Είναι ενδιαφέρον και το πώς πέτυχε η Ελλάδα την ενδιάμεση συμφωνία. Δεν απευθύνθηκε σε συμμάχους ή σε διεθνείς οργανισμούς. Απευθύνθηκε στην Π.Γ.Δ.Μ και κοινοποίησε στους διεθνείς οργανισμούς.
Μετά τη δημιουργία του κράτους τους, οι Σκοπιανοί φανέρωναν με έργα και λόγια ότι θεωρούσαν μέρος της ελληνικής επικράτειας ως δική τους χώρα που κατ' αυτούς θα έπρεπε να την ενσωματώσουν στο κράτος τους. Η περιοχή που διεκδικούσαν περιελάμβανε και τη Θεσσαλονίκη. Είχαν επίσης επιλέξει ως σημαία τους σημαία με το αστέρι της Βεργίνας, είχαν κυκλοφορήσει χαρτονόμισμά τους που στη μια όψη του εκονιζόταν η Θεσσαλονίκη, είχαν εντάξει στο σύνταγμά τους διατάξεις που αναφέρονταν σε αλύτρωτους τάχα Μακεδόνες που ζουν νοτιότερα (στη βόρεια Ελλάδα), και δίδασκαν στα σχολεία την ιστορία διαστρεβλώνοντας πλήρως την αλήθεια κατά τρόπο που έκανε εύλογες ή και αυτονόητες (για τους ίδιους) τις διεκδικήσεις τους.
Δίδασκαν στα σχολεία και διεκήρυταν ότι όι αρχαίοι Μακεδόνες δεν ήταν Έλληνες, ότι η γλώσσα των αρχαίων Μακεδόνων δεν ήταν ελληνική, ότι οι ίδιοι οι Σκοπιανοί είναι απόγονοι των αρχαίων
Μακεδόνων και απόγονοι του Φιλίππου και του μεγάλου Αλεξάνδρου, και ότι ότι η γλώσσα τους προέρχεται από απευθείας από τη γλώσσα του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Για να κάνουν οι Σκοπιανοί πιστευτές αυτές τις διακηρύξεις τους
- γέμισαν τα Σκόπια και τις άλλες πόλεις τους με αγάλματα αρχαίων Μακεδόνων όπως ο Φίλιππος, ο μέγας Αλέξανδρος και ο Αριστοτέλης,
- ονόμασαν δρόμους με τα ονόματα επιφανών αρχαίων Μακεδόνων και
- ονόμασαν το αεροδρρόμιο των Σκοπίων ως αεροδρόμιο Μακεδονίας.
Και όταν τα έκαναν όλα αυτά είχαν το ατού ότι είχαν ήδη γίνει δεκτοί στον ΟΗΕ με το όνομα Δημοκρατία της Μακεδονίας.
V. Για να αντιμετωπισθεί αυτή η κατάσταση, η ελληνική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου και υπουργό εξωτερικών τον Κάρολο Παπούλια απαγόρευσε το 1994 τη χρήση του λιμανιού της Θεσσαλονίκης για την εξυπηρέτηση αναγκών του κράτους των Σκοπίων. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ταυτόχρονα ότι η απαγόρευση θα αρθεί μόνο αν το κράτος των Σκοπίων αλλάξει τη σημαία της χώρας τους, αποσύρει από την κυκλοφορία το χαρτονόμισμα τους στο οποίο εικονιζόταν η Θεσσαλονίκη, καταργήσει τις διατάξεις του συντάγματος τους που μιλούσαν για απελευθέρωση αλύτρωτων αδελφών τους που ζούσαν σε περιοχές της βόρειας Ελλάδος, και δεχθεί να αλλάξει αμέσως το όνομα με το οποίο είχε γίνει δεκτή η χώρα τους στον ΟΗΕ και να δεχθεί επίσης να αναζητηθεί μέσω συνομιλιών υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, όνομα για τη χώρα τους αποδεκτό και από την Ελλάδα.
VI.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντέδρασε τότε παραπέμποντας την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό
Δικαστήριο για παραβίαση ευρωπαϊκών κανονισμών που αφορούσαν την
ελεύθερη διακίνηση αγαθών. Η Ελλάδα είπε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ότι
δεν αποβλέπει στο να αποκομίσει αθέμιτα οικονομικά ωφέλη, αλλά στο να
αποτρέψει έναν ουσιαστικά προετοιμαζόμενο πόλεμο εναντίον της χώρας μας.
Πριν όμως εκδοθεί η απόφαση του δικαστηρίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχοντας
προφανώς πληροφορίες για το προς τα πού κλίνει η απόφαση, απέσυρε την
προσφυγή της και μεσολάβησε για την εύρεση λύσης του προβλήματος που
περιελάμβανε το να γίνουν όλα όσα η Ελλάδα ζητούσε να γίνουν, να αρθεί
στη συνέχεια ο αποκλεισμός των Σκοπίων από τη χρήση του λιμανιού της
Θεσσαλονίκης και να αναζητήσουν η Ελλάδα και τα Σκόπια υπό την αιγίδα
του ΟΗΕ κοινά αποδεκτό όνομα για το κράτος των Σκοπίων. Και όπως και πιο πάνω αναφέρω, σε αυτά που η Ελλάδα είχε ζητήσει περιλαμβανόταν το να αλλάξει αμέσως το όνομα με το οποίο τα Σκόπια είχαν γίνει δεκτά στον ΟΗΕ. Και άλλαξε. Μέχρι την εύρεση του κοινά αποδεκτού ονόματος η χώρα αναγνωρίζεται πλέον στον ΟΗΕ με προσωρινό όνομα Π.Γ.Δ. της Μακεδονίας.
Πλήρης αποδοχή των όσων η χώρα μας είχε ζητήσει. Πλήρης αναγνώριση του δικαίου της αντίδρασης της χώρας μας. Πλήρης αναγνώριση του ότι τα τα πράγματα είχαν πάρει στα Σκόπια στραβό και επικίνδυνο δρόμο που θα έπρεπε να ανακοπεί και αναγνώριση διεθνώς του ότι η Ελλάδα έχει λόγο επί του ονόματος των Σκοπίων. Τεράστια επιτυχία που δεν την αξιοποιήσαμε επαρκώς αλλά που και σήμερα έδωσε το δικαίωμα στην Ελλάδα να διαπραγμαθεί ό,τι διαπραγματεύτηκε με τα Σκόπια.
Έχω τη γνώμη ότι η αναγνώριση της αξίας της ενδιάμεσης συμφωνίας έκανε τον Κάρολο Παπούλια πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Πλήρης αποδοχή των όσων η χώρα μας είχε ζητήσει. Πλήρης αναγνώριση του δικαίου της αντίδρασης της χώρας μας. Πλήρης αναγνώριση του ότι τα τα πράγματα είχαν πάρει στα Σκόπια στραβό και επικίνδυνο δρόμο που θα έπρεπε να ανακοπεί και αναγνώριση διεθνώς του ότι η Ελλάδα έχει λόγο επί του ονόματος των Σκοπίων. Τεράστια επιτυχία που δεν την αξιοποιήσαμε επαρκώς αλλά που και σήμερα έδωσε το δικαίωμα στην Ελλάδα να διαπραγμαθεί ό,τι διαπραγματεύτηκε με τα Σκόπια.
Έχω τη γνώμη ότι η αναγνώριση της αξίας της ενδιάμεσης συμφωνίας έκανε τον Κάρολο Παπούλια πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Δημήτρης Πεντζίκης dempentzikis@outlook.com