Διεθνής οικονομία: Προβλέψεις του 1998
Με τον τίτλο "Όταν το σπίτι του γείτονα καίγεται..." είχε δημοσιευθεί στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, στις 27 Σεπτεμβρίου 1998, άρθρο του οικονομολόγου Νίκου Α. Κεράνη. Στον υπέρτιτλο αναγραφόταν δεξιά η λέξη ΑΠΟΨΕΙΣ και αριστερά η φράση
Η παγκοσμιοποίηση εμπεριέχει τον κίνδυνο μακροπρόθεσμα να φέρει την εξαθλίωση εκεί που οι οικονομίες ευημερούν.
Κάτω από τον τίτλο υπήρχε υπογραμμισμένη η φράση
Η Ευρωπαϊκή ευημερία απειλείται από τον αθέμιτο ανταγωνισμό που ασκούν οι φθηνές χώρες όπου το κράτος πρόνοιας αποτελεί άγνωστη λέξη...
Επειδή βρίσκω το άρθρο και ενδιαφέρον και επίκαιρο, όχι ειδικά για τα ελληνικά προβλήματα αλλά γενικότερα, παραθέτω κάποια σημεία του άρθρου. Η επιλογή των σημείων που παραθέτω είναι φυσικά δική μου. Δικές μου είναι και οι υπογραμμίσεις.
Στο άρθρο επισημαίνεται αρχικά ότι,
"... τα κεκτημένα στα οποία είχαν συνηθίσει (οι Ευρωπαίοι) τελούν πλέον υπό αίρεση. ... Ένα είναι σίγουρο:
Tο προφίλ του ευρωπαϊκού κράτους πρόνοιας αν δεν ληφθούν μέτρα, θα είναι σύντομα παρελθόν. Χειρότερα δε, η σπειροειδής βύθιση, στην οποία θα εισέλθει η κοινωνία της Ε.Ε. δεν θα βρίσκει εύκολα τον πυθμένα, διότι δεν θα υπάρχει μέγιστο στις θυσίες που θα απαιτηθούν.
Την ώρα που οι ευρωπαϊκές ηγεσίες ζητούν από τους λαούς τους θυσίες για να γίνουν ανταγωνιστικότεροι, άλλες χώρες είναι ήδη απίστευτα ανταγωνιστικές"
Ο αρθρογράφος Νίκος Κεράνης έδινε ένα παράδειγμα.
"Προ όλίγων μηνών" (βρισκόμαστε στο Σεπτέμβριο του 1998) "το CNN παρουσίασε μια κατηγορία ανθρώπων που εργάζονται στο Μεξικό στα σύνορα με τις ΗΠΑ. Οι άνθρωποι αυτοί εργάζονται σε συνθήκες αθλιες που καταστρέφουν την υγεία τους σε τρία με τέσσερα χρόνια. Όταν αρχίσουν οι αλλεργίες, τα προβλήματα με την όραση ή τα νεφρά τους, απολύονται για να αντικατασταθούν με μια νέα γενιά εργαζομένων. ... Και το κόστος της εργασίας περιορίζεται στο 15% του ποσού που θα πληρωνόταν σε Αμερικανούς εργαζόμενους για την ίδια εργασία."
Η τεκμηρίωση στο άρθρο των παραπάνω γίνεται με αναφορά σε βιβλίο του αμερικανού καθηγητή David Korten. Και το άρθρο συνεχίζει.
"... Το Μεξικό ανταγωνίζεται έτσι αθεμίτως αλλά επιτυχώς τους ανταγωνιστές του. Και η κυβέρνησή του, για να εξασφαλίσει τη συνέχιση αυτής της κατάστασης, φροντίζει να μην επιτρέπει ούτε διεκδικήσεις, ούτε εξεγέρσεις. ... Και δεν είναι μόνο το Μεξικό. Είναι η Κίνα, η Μαλαισία, η Ινδονησία, η Ταϊλάνδη, με απίστευτες για τους Ευρωπαίους πρακτικές που αφορούν και την εργασία παιδιών και την απουσία ασφάλισης της υγείας."
Αφορούν και την ένταση και τη διάρκεια της ημερήσιας και της εβδομαδιαίας εργασίας θα πρόσθετα.
"Ασφαλώς λοιπόν, πολλά από τα προϊόντα που αγοράζουμε και προέρχονται από αυτές τις χώρες εμπεριέχουν μεν τα δάκρυα των παιδιών, την απώλεια της βασικής τους εκπαίδευσης, είναι όμως φθηνότερα και έτσι συμφέρουν. ... Τα προϊόντα αυτού του αθέμιτου ανταγωνισμού όμως, εκτός του κοινωνικού ντάπινγκ , εκτός από τη συμφέρουσα για εμάς τιμή αγοράς, εμπεριέχουν και αποσταθεροποιητικά για την ευρωπαϊκή κοινωνία στοιχεία."
Και τελικά για όλες τις κοινωνίες προσθέτω. Και ο συντάκτης του άρθρου εξηγεί τη γνώμη του.
"Με δεδομένη την υφιστάμενη (1998) και την επερχόμενη παγκόσμια οικονομική ύφεση, διαρκώς περισσότεροι άνθρωποι θα προσφέρονται να εργασθούν για ολοένα λιγότερα χρήματα, παραχωρώντας αναγνωρισμένα δικαιώματά τους και καθιστάμενοι πρακτικώς δούλοι για να επιβιώσουν. Αυτή η εξαθλίωση είναι βέβαιο ότι θα έχει συνέπειες σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και θα μεταδοθεί σαν φωτιά και στα θεωρούμενα ως ασφαλή προπύργια της ΟΝΕ.
Πόσο χαμηλά θα είναι το χαμηλά που θα φτάσουμε πριν οι κοινωνικές αναταραχές ή οι περιβαντολογικοί περιορισμοί εξαφανίσουν ότι ξέρουμε; Πόσες θυσίες είναι διατεθειμένοι να κάνουν οι Ευρωπαίοι για να παραμείνουν ανταγωνιστικοί;"
Το καλάθι δεν έχει πάτο έχει πει παραπάνω ο αρθρογράφος και συνεχίζει.
"... Και το χειρότερο πρόβλημα για την Ευρώπη δεν είναι ούτε η περιβαντολογική υποβάθμιση, ούτε ο αθέμιτος ανταγωνισμός. Είναι ο συνδυασμός των παραπάνω με το γεγονός ότι γερνάει. ... Δεν τολμάει κανείς να φανταστεί τι θα γίνει όταν η σχεδόν ανελαστική αγορά εργασίας δεχόμενη έξωθεν πιέσεις από ελαστικότερες αγορές, διαπιστώσει ότι δεν μπορεί να συντηρήσει τους συνταξιούχους της και ότι νεώτερες πληθυσμιακά χώρες την πολιορκούν. ... Η παγκοσμιοποίηση είναι ωραία σαν έννοια, είναι όμως επικίνδυνη αν δεν σχεδιαστεί σωστά." Έτσι όπως έχει σχεδιαστεί και γίνεται, "βραχυπρόθεσμα αυξάνει τα κέρδη 500 πολυεθνικών, μεσοπρόθεσμα φέρνει την ύφεση σε προνομιούχες περιοχές και μακροπρόθεσμα φέρνει την εξαθλίωση προ των πυλών μας."
Σε βάθος χρόνου φέρνει την εξαθλίωση παντού, θα έλεγα. Το άρθρο πρότεινε (τότε το 1998) μέτρα για την αποτροπή της κρίσης:
"... Για να προστατεύσει η Ευρώπη την ευημερία της θα πρέπει να ληφθούν μέτρα όπως:
- Ο έλεγχος στα προίόντα που εισάγονται στην Ε.Ε. ώστε να πληρούνται οι αποδεκτές κοινωνικές και περιβαντολλογικές συνθήκες,
- η σταδιακή προσαρμογή των αναπτυσσόμενων χωρών σε αποδεκτές πρακτικές, ώστε η είσοδός τους στην παγκοσμοιοποιημένη οικονομία να μην συνεπάγεται αποσταθεροποιητικές τάσεις σαν αυτές που ζούμε τους τελευταίους μήνες, (1998), και
- ο σταδιακός έλεγχος της αύξησης του πληθυσμού της γης.
Αν δεν ληφθούν εγκαίρως κατάλληλα μέτρα, οι κρίσεις που θα έρθουν ... θα είναι κρίσεις λόγω ελλείψεως. Και η Ευρώπη ... για διάστημα άνω του μισού αιώνος δεν έχει μάθει σε ελλείψεις.",
κατέληγε αυτό το κατά τη γνώμη μου εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του οικονομολόγου Νίκου Κεράνη που δημοσιεύτηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 1998. Θα προσθέσω δυο λόγια ακόμη.
Το 1919, μετά τον Α΄παγκόσμιο πόλεμο δημιουργήθηκε με τη συνθήκη των Βερσαλιών η Κοινωνία των Εθνών, πρόδρομος του ΟΗΕ, και στα πλαίσιά της η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ). Η ΔΟΕ έχει ενταχθεί σήμερα στον ΟΗΕ και μέλη της μπορούν να είναι κράτη μέλη του ΟΗΕ. Έργο της ΔΟΕ ήταν και είναι μεταξύ άλλων και ή έκδοση προτύπων απασχόλησης (Labour Standards). Έχει εκδώσει περί τις 160 συμβάσεις εργασίας που καθορίζουν τους όρους και τις προϋποθέσεις εργασίας, την ημερήσια και την εβδομαδιαία διάρκεια της εργασίας, τα των ωρών εργασίας, τα της υγιεινής και της ασφάλειας της εργασίας, τα της ασφάλισης των εργαζομένων, τα της αμοιβής της εργασίας, είτε γενικά είτε για επιμέρους κλάδους και δραστηριότητες.
Τα μέλη της ΔΟΕ, τα κράτη δηλαδή, έχουν το δικαίωμα να κυρώνουν ή να μην κυρώνουν οποιαδήποτε από τις συμβάσεις εργασίας. Αν όμως κυρώσουν μια σύμβαση έχουν υποχρέωση να την τηρούν και υπάρχει μηχανισμός της ΔΟΕ που υποτίθεται ότι μπορεί να εξασφαλίσει αποτελεσματικό έλεγχο της εφαρμογής των συμβάσεων. Τα κράτη ενθαρρύνονταν να υιοθετούν και να τηρούν τις διεθνείς συμβάσεις εργασίας και υπετίθετο ότι αυτό θα οδηγούσε σε "παγκοσμιοποίηση" των όρων και των προϋποθέσεων παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών. Είναι αλήθεια ότι στο περιεχόμενο των διεθνών συμβάσεων εργασίας δεν είχαν ληφθεί επαρκώς υπόψη οι ανάγκες και τα προβλήματα των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών. Είχε ξεκινήσει όμως μια διαδικασία που μπορούσε να διορθωθεί και να οδηγήσει όπου θα επιθυμούσαμε και μπορούσε να οδηγήσει σε έναν άλλο, έναν πιο ορθολογιστικό τρόπο παγκοσμιοποίησης.
Οι ΗΠΑ δεν είχαν κυρώσει παρά ελάχιστες διεθνείς συμβάσεις, οι παροχές όμως των αμερικανικών επιχειρήσεων προς τους εργαζομένους τους και τα δικαιώματα των εργαζομένων στις ΗΠΑ υπερέβαιναν σε πολλές περιπτώσεις τα προβλεπόμενα από τις διεθνείς συμβάσεις εργασίας. Μετά όμως την κατάρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων και πιστεύω εξ αιτίας της έλλειψης αντίπαλου οικονομικοκοινωνικού συστήματος, επιβλήθηκε στις οικονομικές πολιτικές όλων των χωρών η αρχή της εξασφάλισης πλήρως ελεύθερου και χωρίς κανένα περιορισμό ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων. Ο "υγιής" ανταγωνισμός υποτίθεται ότι λύνει και τα προβλήματα των τιμών και γι αυτό δεν επιτρέπεται έλεγχος του κέρδους των επιχειρήσεων. Το κράτος ελέγχει μόνο ενδεχόμενες στρεβλώσεις του "υγιούς" ανταγωνισμού. Επιβλήθηκε ακόμη η αρχή του πλήρως ελεύθερου και χωρίς κανένα περιορισμό εμπορίου. Εδώ στην πράξη εξέλιπε και η απαίτηση να εξασφαλισθεί το ότι δεν θα αναπτύσσεται αθέμιτος ανταγωνισμός μεταξύ χωρών, όπως ο αθέμιτος ανταγωνισμός μεταξύ χωρών περιγράφεται στο άρθρο. Επίσης δεν εφαρμόζονται πλέον πολιτικές αντιντάπινγκ. Το αποτέλεσμα πιστεύω είναι να οδηγούμαστε εκεί που το άρθρο του 1998 περιγράφει.
Ιωάννης Κουμερτάς (Περιηγητής) koumertas@hotmail.com
1 σχόλιο:
Το άρθρο αυτό είναι συγκλονιστικό. Πρέπει να διαχωριστεί από τα υπόλοιπα (επίσης ενδιαφέροντα, αλλά λιγότερο επίκαιρα άρθρα για το "Μακεδονικό") άρθρα για να είναι εύκολη η διάδοσή του.
Δημοσίευση σχολίου